پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت یکی از نگرانیهای رایج بیماران است، بهخصوص زمانی که میپرسند: «آیا پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت باعث خراب شدن دندانهای مجاور میشود؟» پاسخ کوتاه و علمی این است که خود ایمپلنت دندان باعث پوسیدگی نمیشود، اما عوامل مرتبط با آن، مثل شکل نامناسب تماس بین ایمپلنت و دندان مجاور، عدم رعایت بهداشت دهان، طراحی نادرست پروتز و تجمع پلاک میکروبی میتوانند احتمال پوسیدگی دندانهای کنار ایمپلنت را افزایش دهند.
در بسیاری از مراجعات به کلینیک دندانپزشکی لاهیجان [1]، این سوال مطرح میشود و طبق نظر دکتر مهاجرفر، با برنامه مراقبت دقیق پس از درمان، آموزش صحیح بهداشت دهان و طراحی اصولی روکشها، میتوان تا حد زیادی از مشکلات ثانویه جلوگیری کرد، اما این مسئله به خودی خود مربوط به ایمپلنت نیست بلکه ناشی از عوامل محیطی و بیولوژیک است.
ایمپلنت دندان و اثرات آن بر دندانهای مجاور طبق گزارش های علمی
ایمپلنت دندان ساختاری مصنوعی است که به جای دندان از دسترفته در استخوان فک قرار میگیرد و همانند دندان طبیعی نمیتواند خودش پوسیده شود، زیرا از مواد سرامیکی و فلزی ساخته میشود نه از مینای طبیعی دندان. با این حال، مطالعات علمی نشان دادهاند که سلامت دندانهای مجاور ایمپلنت در برخی شرایط ممکن است در خطر قرار بگیرد.
در یک مطالعه بزرگ PUBMED [2] در سال 2025 با ارزیابی ۱،۰۸۵ ایمپلنت و دندانهای مجاور، پوسیدگی در ۷.۶٪ از دندانهای کنار ایمپلنت دیده شد طی میانگین ۴ سال پیگیری.
تحلیل دیگر نشان داد که فاصله بین ایمپلنت و دندان مجاور و وجود پرکردگی قبلی در دندان، احتمال پوسیدگی را افزایش میدهد. بهطوریکه با افزایش فاصله (بیش از ۶ میلیمتر) میزان پوسیدگی میتواند تا چهل درصد برسد.
مطالعهای دیگر [3] گزارش داد که در دندانهای مجاور ایمپلنتها نیز مشکل تماس بین سطوح دندان و پروتز دیده شد که زمینه تجمع پلاک و پوسیدگی را فراهم میکند.
ین دادهها نشان میدهند که ارتباط آماری بین ایمپلنت و افزایش احتمال پوسیدگی دندانهای مجاور وجود دارد، ولی لزوما این به معنی «ایمپلنت باعث پوسیدگی میشود» نیست؛ بلکه شرایط مکانیکی، بهداشتی و طراحی تماسها هستند که این ریسک را ایجاد میکنند.
چرا دندانهای کنار ایمپلنت گاهی پوسیده میشوند؟
برای اینکه بفهمیم چرا در بعضی موارد پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت بیشتر رخ میدهد، باید چند عامل کلیدی را بررسی کنیم:
- تماس صحیح بین ایمپلنت و دندان مجاور وجود ندارد
یکی از مهمترین دلایل علمی افزایش احتمال پوسیدگی در دندانهای کنار ایمپلنت، عدم ایجاد تماس مناسب بین تاج ایمپلنت و دندان طبیعی است. اگر تماس ضعیف باشد، ذرات غذا و پلاک میتوانند بین پروتز و دندان گیر کنند و بهمرور باعث پوسیدگی شوند.
- تجمع پلاک و میکروارگانیسمها
باکتریهای دهانی وقتی فرصت داشته باشند در سطوح غیرقابل دسترس تجمع کنند، اسید تولید میکنند که به تدریج مینای دندان مجاور را تخریب میکند. حتی اگر ایمپلنت خودش پوسیدگی نگیرد، دندان طبیعی کنار آن میتواند به شدت در معرض پوسیدگی قرار بگیرد.
- بهداشت نادرست و عادات غذایی
مصرف زیاد قند و عدم توجه به بهداشت دهان و دندان بعد از ایمپلنت، همانند سایر شرایط دهانی، باعث افزایش ریسک پوسیدگی دندانهای طبیعی میشود.
- طراحی و اجرای ناصحیح روکش ایمپلنت
اگر روکش ایمپلنت بهدرستی قالبگیری و طراحی نشود، ممکن است لبههای ناهموار یا فضای زیرین ایجاد شود که تمیز کردن آن سخت باشد و محل تجمع پلاک گردد.
- سابقه پرکردگی یا مشکل قبلی در دندان مجاور
مطالعات نشان دادهاند که دندانهایی که قبلا پرکردگی داشتهاند، در صورت مجاورت با ایمپلنت، بیشتر در معرض پوسیدگی هستند.
نقش سلامت لثه اطراف ایمپلنت در پوسیدگی دندانهای کناری
یکی از عوامل بسیار مهم و در عین حال کمتر دیدهشده در بروز پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت، وضعیت سلامت لثه اطراف ایمپلنت و دندانهای مجاور است. لثه سالم مانند یک سد محافظ عمل میکند و مانع نفوذ باکتریها به نواحی حساس دندان میشود. اما زمانی که التهاب لثه یا بیماریهای پریودنتال در اطراف ایمپلنت ایجاد شود، این سد دفاعی بهتدریج تضعیف شده و محیط دهان مستعد رشد میکروارگانیسمهای پوسیدگیزا میشود.
در اطراف ایمپلنت، به دلیل تفاوت ساختاری بین اتصال لثه به ایمپلنت و اتصال آن به دندان طبیعی، احتمال نفوذ باکتریها کمی بیشتر است. اگر بیمار بهداشت دهان را بهخوبی رعایت نکند، التهاب لثه اطراف ایمپلنت (موکوزیت یا پریایمپلنتایتیس) میتواند بهطور غیرمستقیم شرایطی ایجاد کند که دندانهای مجاور بیشتر در معرض پوسیدگی قرار بگیرند. این موضوع بهویژه زمانی اهمیت پیدا میکند که لثه بین ایمپلنت و دندان طبیعی تحلیل برود و ریشه دندان کناری در معرض محیط دهان قرار گیرد؛ ریشه دندان نسبت به تاج بسیار حساستر است و سریعتر دچار پوسیدگی میشود.
تأثیر افزایش سن، خشکی دهان و بیماریهای سیستمیک بر پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت
عامل مهم دیگری که در تحلیل علمی پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت نباید نادیده گرفته شود، شرایط عمومی بدن بیمار است. افزایش سن، مصرف برخی داروها و ابتلا به بیماریهای سیستمیک میتوانند بهطور غیرمستقیم خطر پوسیدگی دندانهای کنار ایمپلنت را افزایش دهند. با بالا رفتن سن، میزان ترشح بزاق در بسیاری از افراد کاهش پیدا میکند و این موضوع تاثیر مستقیمی بر سلامت دندانها دارد، زیرا بزاق نقش کلیدی در خنثیسازی اسیدها و شستوشوی باکتریها از سطح دندان ایفا میکند.
خشکی دهان که در بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون، بیماریهای خودایمنی یا مصرفکنندگان داروهای خاص (مانند داروهای اعصاب و قلب) شایع است، محیط دهان را به فضایی مناسب برای رشد باکتریهای پوسیدگیزا تبدیل میکند. در چنین شرایطی، حتی اگر ایمپلنت بهخوبی انجام شده باشد، دندانهای طبیعی مجاور میتوانند بهسرعت دچار پوسیدگی شوند. این مسئله باعث میشود بیمار به اشتباه تصور کند که ایمپلنت عامل اصلی پوسیدگی بوده، در حالی که ریشه مشکل به شرایط سیستمیک بدن بازمیگردد.
از سوی دیگر، در بیماران مسنتر که اغلب سابقه پرکردگیهای قدیمی یا تحلیل لثه دارند، دندانهای کنار ایمپلنت بهطور طبیعی آسیبپذیرتر هستند. اگر این افراد آموزش بهداشت دهان مخصوص ایمپلنت را دریافت نکنند یا ویزیتهای منظم نداشته باشند، احتمال بروز پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت افزایش پیدا میکند. بنابراین ارزیابی وضعیت عمومی بیمار، بررسی داروهای مصرفی و کنترل خشکی دهان باید بخشی جداییناپذیر از برنامه درمان و مراقبت پس از ایمپلنت باشد.
مقایسه اثرات ایمپلنت بر دندانهای مجاور
| عامل | مخاطره | توضیحات علمی |
| تماس نامناسب پروتز–دندان | افزایش پوسیدگی | فاصله زیاد تماس باعث تجمع ذرات غذایی میشود. |
| وجود پرکردگی قبلی در دندان مجاور | افزایش ریسک | پرکردگیهای قدیمی بیشتر محل تجمع باکتری هستند. |
| عدم رعایت بهداشت دهان | بسیار بالا | زمینهساز تجمع پلاک و اسید سازی باکتریها |
| طراحی نااصولی تاج ایمپلنت | افزایش تجمع پلاک | منجر به گیر غذایی و سختشدن تمیزکاری میشود |
| مصرف زیاد قند | افزایش پوسیدگی | محیط اسیدی و رشد باکتری را تشدید میکند |
5 راه مهم و کاربردی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت
اگر بخواهیم علمیترین و کاربردیترین راهکارها را برای جلوگیری از پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت معرفی کنیم، باید مجموعهای از اقدامات بهداشتی، تخصصی و درمانی را با هم انجام دهیم:
- شستن و تمیزکاری صحیح روزانه: مسواک زدن منظم با تکنیک صحیح (۲ بار در روز) و استفاده از نخ دندان یا واتر فلاسر برای پاک کردن پلاک بین دندانها و اطراف ایمپلنت، از اصلیترین راههای پیشگیری است.
- شرکت در ویزیتهای منظم دندانپزشکی: معاینات دورهای به متخصص ایمپلنت یا دندانپزشک امکان میدهد هرگونه نقاط تجمع پلاک یا تماس ضعیف را پیش از تبدیل شدن به پوسیدگی اصلاح کند.
- طراحی دقیق ایمپلنت و پروتز: انتخاب یک دندانپزشک متخصص و باتجربه مثل دکتر مهاجر در کلینیک دندانپزشکی لاهیجان باعث میشود که ایمپلنت با در نظر گرفتن تماس مناسب با دندانهای مجاور طراحی و اجرا شود.
- آموزش بهداشت دهان: آموزش دقیق به بیماران در خصوص روشهای درست مسواک زدن اطراف ایمپلنت، استفاده از نخ دندان و دهانشویه، اساس حفظ سلامت دندانهای طبیعی اطراف است.
- کنترل رژیم غذایی: کاهش مصرف قند و میانوعدههای چسبناک، بهویژه بعد از غذاهای اصلی، به میزان قابل توجهی خطر پوسیدگی را کاهش میدهد.
جمعبندی نهایی
در پایان باید تاکید کنیم که پوسیدگی دندان بعد از ایمپلنت بهطور مستقیم به ایمپلنت ارتباط ندارد؛ ایمپلنت نمیتواند خودش پوسیده شود، اما شرایطی که اطراف ایمپلنت برقرار میشود میتواند ریسک پوسیدگی دندانهای طبیعی مجاور را افزایش دهد اگر بهداشت دهان بهدرستی رعایت نشود یا طراحی پروتز مناسب نباشد.
با رعایت بهداشت، طراحی دقیق پروتز، آموزش درست و معاینات دورهای، میتوان این ریسک را تا حد زیادی کاهش داد و سلامت دندانهای طبیعی را حفظ کرد.