درمان حساسیت دندان زمانی اهمیت پیدا می‌کند که فرد با کوچک‌ترین تماس نوشیدنی سرد، بستنی یا حتی یک تکه کوچک شیرینی دچار درد تیز، ناگهانی و آزاردهنده میشود؛ در واقع این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که لایه‌های محافظ دندان مانند مینا یا لثه ضعیف شوند و مسیر انتقال درد به عصب مستقیم‌تر شود. خوشبختانه امروزه در کلینیک دندانپزشکی لاهیجان روش‌های قطعی و تخصصی وجود دارد که می‌تواند این درد را از ریشه برطرف کند که از جمله خدمات حرفه‌ای در کلینیک دکتر مهاجرفر محسوب میشود. در ادامه این مقاله به‌طور کاملا علمی و کاربردی توضیح می‌دهیم که چرا دندان‌های ما به سرما و شیرینی حساس می‌شوند، این حساسیت چه نشانه‌هایی دارد و چگونه می‌توانیم با روش‌های قطعی و موثر، آن را برای همیشه درمان کنیم.
چرا دندان‌ها به سرما و شیرینی بیش از حد واکنش نشان می‌دهند؟
حساسیت دندان زمانی اتفاق می‌افتد که لایه محافظ مینا (Enamel) دچار فرسایش شود یا لثه‌ها تحلیل پیدا کنند و لایه زیرین یعنی عاج (Dentin) در معرض محیط قرار گیرد. عاج دندان دارای کانال‌های ریز به نام توبول‌های عاجی است که مانند لوله‌های باریک، تحریک دما و قند را مستقیما به عصب منتقل می‌کنند.
وقتی بستنی یا نوشیدنی سرد وارد دهان میشود، این کانال‌ها به سرعت منقبض و سپس منبسط می‌شوند و همین تغییرات ناگهانی باعث ایجاد درد تیرکشنده چندثانیه‌ای میشود. از طرفی شیرینی‌ها هم به‌طور مستقیم pH دهان را کاهش می‌دهند، محیط را اسیدی‌تر می‌کنند و این اسید به راحتی به داخل کانال‌های عاج نفوذ می‌کند؛ به همین دلیل افرادی که حساسیت دارند، هم در برابر سرما و هم شیرینی‌ها دچار واکنش سریع می‌شوند.
نکته مهم این است که حساسیت دندان فقط یک ناراحتی گذرا نیست؛ اگر به‌موقع برای درمان حساسیت دندان اقدام نشود، این حساسیت می‌تواند نشانه شروع پوسیدگی یا تحلیل لثه عمیق‌تر باشد.
پنج علت اصلی حساسیت به سرد و شیرینی که معمولا نادیده گرفته میشود
یکی از مهم‌ترین دلایلی که افراد درمان را به تعویق می‌اندازند این است که تصور می‌کنند حساسیت دندان موضوعی طبیعی است؛ درحالی‌که این مشکل همیشه یک علت پنهان دارد.
تحلیل لثه
وقتی بافت لثه عقب‌نشینی می‌کند، بخشی از ریشه دندان بدون پوشش باقی می‌ماند. ریشه دندان فاقد میناست و همین باعث میشود عصب‌های بیشتری در معرض تحریک قرار گیرند. اغلب بیماران در کلینیک دندانپزشکی دکتر مهاجرفر گزارش می‌دهند که یک سمت دهان بیشتر از سمت دیگر درد دارد و بعد مشخص میشود آن سمت تحلیل لثه بیشتری دارد.
فرسایش مینا از طریق مصرف نوشابه یا مسواک زدن اشتباه
مسواک زدن با فشار بالا و استفاده زیاد از خمیردندان‌های ساینده به مرور مینای دندان را باریک می‌کند.
در یکی از نمونه‌های واقعی بیماری که در کلینیک دکتر مهاجرفر درمان شد، بیمار تنها با کم‌کردن شدت فشار مسواک و استفاده از یک خمیردندان غیرساینده، میزان حساسیتش بیش از ۶۰ درصد کاهش یافت.
پوسیدگی‌های سطحی که هنوز درد شدید ایجاد نکرده‌اند
پوسیدگی در مراحل اولیه هنوز به عصب نرسیده، اما همین که سطح مینای آن نازک شده باشد، تماس با سردی باعث درد میشود.
ترک‌های میکروسکوپی روی دندان
این ترک‌ها در چشم دیده نمی‌شوند اما برای عبور تحریکات کافی هستند. معمولا در دندان‌هایی که قبلا پر شده‌اند بیشتر دیده می‌شوند.
آسیب بعد از جرم‌گیری یا بلیچینگ
پس از سفید کردن حرفه‌ای (Bleaching)، لایه مینا کمی متخلخل میشود و تا ۲۴–۴۸ ساعت حساسیت طبیعی است. اگر بیش از این ادامه پیدا کند، ممکن است نشانه وجود مشکل جدی‌تری باشد.
چگونه شیرینی درد دندان را تشدید می‌کند؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند حساسیت دندان فقط به سرما مربوط است، اما شیرینی‌ها تاثیر مهم‌تری دارند. قندها وقتی وارد دهان می‌شوند، به سرعت توسط باکتری‌ها شکسته می‌شوند و محیط دهان را اسیدی می‌کنند. این اسید:
- ضخامت مینای دندان را کاهش می‌دهد.
- به توبول‌های عاجی نفوذ می‌کند.
- باعث فعال شدن سریع عصب میشود.
اگر هنگام خوردن کیک یا شکلات، حتی قبل از تماس با نوشیدنی سرد، دچار درد شوید، احتمال بسیار زیاد نیاز به درمان حساسیت دندان دارید.
بهترین روش‌های درمان حساسیت دندان؛ از فلورایدتراپی تا لیزر
درمان حساسیت دندان زمانی مؤثر است که بر اساس علت اصلی انجام شود. اگر منبع مشکل تحلیل لثه باشد، درمان کاملا متفاوت از حالتی است که مینا فرسایش پیدا کرده باشد.
درمان با فلوراید (Fluoride Therapy)
این روش یکی از قطعی‌ترین روش‌هاست و در بسیاری از کلینیک‌های معتبر از جمله کلینیک دکتر مهاجرفر انجام میشود. فلوراید لایه‌ای محافظ روی دندان تشکیل می‌دهد که کانال‌های عاجی را می‌بندد و حساسیت را کاهش می‌دهد.
ترمیم‌های محافظتی (Composite Bonding)
اگر بخش کوچکی از مینا فرسوده شده باشد، یک کامپوزیت بسیار نازک روی ناحیه حساس قرار می‌گیرد. این روش نه تنها ظاهر دندان را بهتر می‌کند، بلکه انتقال تحریکات به عصب را به صفر می‌رساند.
درمان با لیزر (Laser Desensitization)
لیزر باعث بی‌حس شدن توبول‌های عاجی و بسته شدن آن‌ها میشود و اثر آن معمولا چندین ماه باقی می‌ماند.
درمان‌های جراحی کوچک برای تحلیل لثه
در مواردی که ریشه دندان بیش از حد در معرض قرار گرفته، پیوند لثه (Gum Grafting) انجام میشود.
تمام این روش‌ها بخشی از پروتکل جامع درمان حساسیت دندان هستند که بسته به شرایط بیمار انتخاب می‌شوند.
حساسیت ناگهانی دندان بعد از جرم‌گیری یا سفید کردن؛ طبیعی یا خطرناک؟
گاهی بیمار بعد از جرم‌گیری با دستگاه اولتراسونیک یا بعد از بلیچینگ احساس می‌کند دندان‌هایش چند روز به سرما واکنش نشان می‌دهند. این حالت معمولا موقتی است و تا ۴۸ ساعت از بین می‌رود.
اما اگر این حساسیت بیشتر از سه روز طول بکشد، می‌تواند نشانه یکی از موارد زیر باشد:
- ترک‌های مخفی که هنگام جرم‌گیری نمایان شده‌اند
- پوسیدگی‌های پنهان زیر جرم
- تحلیل لثه عمیق‌تر از حد انتظار
در این شرایط حتما نیاز به بررسی و درمان حساسیت دندان زیر نظر متخصص است.
آیا خمیردندان ضدحساسیت واقعاً مؤثر است؟
خمیردندان‌های ضدحساسیت حاوی موادی مثل پتاسیم نیترات یا استرانسیوم کلراید هستند. این مواد به مرور کانال‌های عاجی را می‌بندند. اما نکته مهم این است که اثر آن‌ها سریع نیست و معمولا باید حداقل دو هفته استفاده مداوم داشته باشید. در یکی از تحقیقات معتبر منتشرشده در NCBI نشان داده شد که استفاده ۲ بار در روز از خمیر دندان حاوی پتاسیم نیترات، حساسیت را تا ۵۲ درصد کاهش داده است.
سبک زندگی ضد حساسیت؛ چه کارهایی درد را در یک ماه از بین می‌برد؟
برای کنترل حساسیت دندان، بعضی تغییرات ساده تاثیر زیادی دارند:
- استفاده از مسواک نرم
- کاهش نوشابه، چای داغ، مواد خیلی سرد
- استفاده شبانه از خمیردندان ضدحساسیت
- خودداری از مسواک زدن بلافاصله بعد از غذاهای اسیدی
- استفاده از دهان‌شویه فلوراید یک روز در میان
بسیاری از بیماران با همین تغییرات ساده و یک جلسه فلورایدتراپی در کلینیک دندانپزشکی دکتر مهاجرفر دیگر نیازی به درمان‌های پیچیده نداشته‌اند.
مقایسه روش‌های درمان حساسیت دندان
| روش درمان | میزان اثرگذاری | مدت اثر | مناسب برای |
| فلورایدتراپی | بسیار زیاد | ۳–۶ ماه | فرسایش مینا و حساسیت عمومی |
| لیزر | بالا | ۶–۱۲ ماه | حساسیت شدید موضعی |
| کامپوزیت محافظ | بسیار زیاد | دائمی | شکستگی یا فرسایش مینا |
| پیوند لثه | بسیار زیاد | دائمی | تحلیل لثه و ریشه نمایان |
جمع‌بندی
حساسیت دندان به سرما و شیرینی تنها یک ناراحتی ساده نیست؛ بلکه هشداری است که نشان می‌دهد لایه‌های محافظ دندان دچار آسیب شده‌اند. خوشبختانه امروزه روش‌های قطعی و علمی برای درمان حساسیت دندان وجود دارد و با مراقبت درست و مراجعه به یک مرکز معتبر مثل بهترین دندانپزشک لاهیجان می‌توان این مشکل را برای همیشه برطرف کرد. اگر به‌دنبال یک مرکز تخصصی هستید، استفاده از خدمات حرفه‌ای در کلینیک دکتر مهاجرفر می‌تواند نتیجه درمان شما را سریع‌تر و مطمئن‌تر کند.
در نهایت، انتخاب آگاهانه و رسیدگی به‌موقع باعث میشود دندان‌هایتان در برابر سرمای ناگهانی یا شیرینی‌ها دیگر هیچ واکنشی نشان ندهند.