چرا دندان درد شب‌ها شدیدتر می‌شود؟ علت‌ها و راهکارهای فوری

دندان درد شبانه معمولا به دلیل افزایش جریان خون به ناحیه سر، کاهش عوامل حواس‌پرتی، تشدید التهاب و حساسیت عصبی در ساعات استراحت شدیدتر احساس می‌شود و به همین دلیل بسیاری از افراد بیان می‌کنند که دردِ قابل‌تحمل روز، در نیمه‌شب تبدیل به دردی غیرقابل‌تحمل می‌شود.

وقتی شب فرا می‌رسد، بدن وارد حالت استراحت می‌شود، جریان خون تغییر می‌کند، دمای بدن کمی بالا می‌رود و توجه ذهنی کاملا روی درد متمرکز می‌شود. هم‌زمان، ساختارهای عصبی در فک و دندان‌ها تحریک‌پذیرتر می‌شوند. اگر پوسیدگی، التهاب لثه، عفونت ریشه، شکستگی دندان یا حتی دندان قروچه وجود داشته باشد، تمام این عوامل در کنار هم باعث می‌شوند که شدت دندان درد شبانه چندین برابر شود. بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که درد شب‌هنگام به‌قدری شدید است که خواب را مختل کرده و نیاز به اقدامات فوری دارند. همین مساله اهمیت شناخت علت‌ها و راهکارهای صحیح را چند برابر می‌کند.

اگر شما هم دچار این مشکل هستید میتوانید با مراجعه به دندانپزشکی لاهیجان و کلینیک دکتر مهاجر فر علت این درد را بررسی کنید.

نقش جریان خون در افزایش دندان درد شب‌ها؛ بدن در هنگام خواب چه تغییری می‌کند؟

وقتی فرد وارد مرحله استراحت شبانه می‌شود، بدن در سطح فیزیولوژیک رفتار متفاوتی نسبت به ساعات روز دارد. تغییرات هورمونی، آرام شدن سیستم عصبی سمپاتیک، افزایش خون‌رسانی به ناحیه سر و گردن، و کاهش میزان بزاق همگی در کنار هم شرایطی ایجاد می‌کنند که درد دندان شدیدتر و واضح‌تر احساس شود. در طی روز، فرد مشغول کار، فعالیت، صحبت یا حرکت است و توجه ذهنی او به‌طور طبیعی میان محرک‌های مختلف تقسیم می‌شود؛ اما در سکوت و تاریکی شب، مغز هیچ عاملی برای پرت کردن توجه از درد ندارد، بنابراین تمرکز کامل روی محل التهاب دندان قرار می‌گیرد و دندان درد شبانه از نظر ذهنی بزرگ‌نمایی می‌شود.

در چنین شرایطی، اگر حتی پوسیدگی کوچک، ترک میکروسکوپی، التهاب پالپ، یا عفونت ریشه وجود داشته باشد، درد تشدید می‌شود و گاهی به‌قدری شدید است که فرد را کامل از خواب بیدار می‌کند.

یکی از دلایلی که در پزشکی دندان نیز زیاد به آن اشاره می‌شود، نقش تغییر وضعیت بدن هنگام خواب است. زمانی که فرد در حالت طاق‌باز می‌خوابد، خون بیشتری به سمت سر حرکت می‌کند. این افزایش فشار در مویرگ‌ها و بافت لثه و دندان‌ها باعث تورم بیشتر و تحریک پالپ دندان می‌شود. پالپ جایی است که عصبی‌ترین و حساس‌ترین بخش دندان قرار دارد و نسبت به کوچک‌ترین افزایش فشار واکنش نشان می‌دهد. این حالت دقیقا یکی از شناخته‌شده‌ترین علت‌های تشدید دندان درد شبانه است و به همین دلیل دندانپزشکان معمولا توصیه می‌کنند قبل از مراجعه، فرد برای کاهش درد از چند بالش اضافی برای بالاتر قرار دادن سرش استفاده کند.

رابطه کاهش ترشح بزاق و افزایش دندان درد هنگام خواب

کاهش ترشح بزاق در شب نیز نقش مهمی دارد. بزاق در طول روز نقش محافظتی دارد؛ یون‌های معدنی را به مینای دندان می‌رساند، اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها را خنثی می‌کند و از گسترش التهاب جلوگیری می‌کند. اما در شب، میزان بزاق به‌طور طبیعی کم می‌شود و محیط دهان خشک‌تر شده و شرایط تکثیر باکتری‌ها و افزایش اسیدیته بیشتر می‌شود. این فرآیند ساده اما مهم می‌تواند درد ناشی از پوسیدگی یا التهاب لثه را چند برابر کند. بسیاری از بیمارانی که با دندان درد شبانه به کلینیک مراجعه می‌کنند، دقیقا توصیف می‌کنند که درد آن‌ها در روز خفیف بوده اما با خشک شدن دهان در ساعات پایانی شب، شدت آن غیرقابل‌تحمل شده است.

دندان قروچه شبانه؛ دشمن پنهانی که درد را چند برابر می‌کند

عامل دیگری که اغلب نادیده گرفته می‌شود، فشارهای شبانه ناشی از دندان‌قروچه است. افرادی که در طول روز استرس یا تنش دارند، معمولا در خواب دندان‌ها را به‌هم فشار می‌دهند. این نیروی فشاری می‌تواند باعث تشدید ترک‌های سطحی، تحریک لثه، یا افزایش التهاب بافت‌های اطراف دندان شود. بسیاری از بیماران تنها زمانی دندان‌قروچه‌شان آشکار می‌شود که با دندان درد شبانه یا درد فک و سردرد صبحگاهی از خواب بیدار می‌شوند. فشارهای دندانی شبانه می‌تواند درد دندان‌های سالم را نیز تشدید کند، چه برسد به دندانی که پوسیدگی، ترمیم ناقص یا التهاب دارد.

روش‌های خانگی مؤثر برای آرام کردن دندان درد تا زمان مراجعه به دندانپزشک

در چنین شرایطی، بسیاری از افراد قبل از مراجعه به دندانپزشک به دنبال راهکارهای فوری هستند. درمان‌های موقت مانند استفاده از کمپرس سرد، شستشو با آب نمک ولرم، مصرف مسکن‌های غیراستروئیدی یا استفاده از چای کیسه‌ای گرم می‌توانند برای چند ساعت شدت دندان درد شبانه را کاهش دهند، اما هیچ‌کدام جایگزین درمان قطعی نیست. درد شبانه معمولا نشان می‌دهد که مشکل دندان در مرحله‌ای رسیده که بدن دیگر قادر به کنترل آن نیست و نیاز به مداخله حرفه‌ای وجود دارد. دندانپزشکان در برخورد با چنین بیمارانی ابتدا التهاب را با داروی مناسب کنترل می‌کنند و سپس در مرحله بعد درمان ریشه، ترمیم، رفع پوسیدگی یا در صورت لزوم جراحی انجام می‌دهند.

آیا دندان درد شبانه فقط مخصوص بزرگسالان است یا خیر؟

دندان درد شبانه فقط در بزرگسالان دیده نمی‌شود؛ کودکان نیز به دلیل پوسیدگی‌های سریع و گسترده، التهاب لثه، رویش دندان‌های دائمی و حساسیت‌های غذایی ممکن است شب‌ها دچار درد شوند. کودکان خردسال به دلیل پایین بودن آستانه تحمل درد و ترس از محیط تاریک شب، این درد را بسیار شدیدتر تجربه می‌کنند. برای والدین، آگاهی از علت‌ها و روش‌های سریع آرام‌سازی درد می‌تواند در مدیریت این شرایط بسیار موثر باشد. در این گروه سنی، خشک شدن دهان، تنفس دهانی، آلرژی فصلی و التهاب لوزه نیز می‌توانند به تشدید درد دندان کمک کنند.

بهترین روش‌های پیشگیری از دندان درد در شب برای کودکان و بزرگسالان

مسواک منظم قبل از خواب، استفاده از نخ دندان، شستشو با دهان‌شویه فلورایددار، کنترل پوسیدگی‌های کوچک، جلوگیری از ارتودنسی رهاشده یا ترمیم‌های ناقص، و بررسی سالانه دندان‌ها می‌تواند از رسیدن دندان به مرحله درد شبانه جلوگیری کند. با این حال، اگر کسی حتی یک بار تجربه دندان درد شبانه داشته باشد، به‌خوبی می‌داند که این درد معمولا علامت نهایی است، نه ابتدایی. یعنی بدن مدت‌ها قبل هشدارهایی مانند حساسیت به سرما، درد هنگام جویدن یا التهاب لثه داده اما فرد آنها را جدی نگرفته است.

علت‌های تشدید دندان درد در روز و شب

عامل فیزیولوژیک	تاثیر در روز	تاثیر در شب
جریان خون	کمتر	بیشتر و تشدید درد
بزاق	زیاد، محافظ دندان	کم، افزایش التهاب
حواس‌پرتی ذهنی	زیاد	محدود، تمرکز کامل روی درد
فعالیت عضلات فک	کمتر	بیشتر به علت دندان‌قروچه
فشار بافتی	معمولی	افزایش‌یافته و دردناک

برای تأکید بر اهمیت توجه به دردهای شبانه، طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) بیش از ۵۰٪ از آلودگی‌های باکتریایی دهان که منجر به التهاب عصب دندان می‌شوند در شب تشدید می‌شوند و این مسئله یکی از دلایل اصلی مراجعه بیماران به کلینیک‌های اورژانس دندانپزشکی معرفی شده است.

جمع‌بندی

دندان درد شبانه تقریبا همیشه علامتی است که نباید آن را نادیده گرفت. بدن در ساعت‌های استراحت به‌گونه‌ای عمل می‌کند که التهاب، فشار داخلی، حساسیت عصبی و محرک‌های درد بیشتر احساس می‌شوند. بنابراین شدت بیشتر درد در شب به معنی وخیم‌تر بودن مشکل نیست، بلکه طبیعی‌ترین واکنش فیزیکی بدن است.

اما از سوی دیگر، این درد نشان می‌دهد که پوسیدگی یا التهاب دندان مرحله‌ای را پشت سر گذاشته که نیاز به درمان قطعی دارد. بنابراین بهترین اقدام این است که پس از کنترل درد اولیه، هرچه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه شود تا از عفونت، آبسه یا آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود.

شما میتوانید با مراجعه به کلینیک دکتر مهاجرفر دندانپزشک لاهیجان علت دندان درد خود را پیدا کنید و اقدام به درمان انواع مشکلات دندانی خود کنید.